Trong những giá trị Hà Văn Thịnh để lại, có hàng ngàn bài văn chính luận sắc sảo, gai góc; một phần di cảo này, với sự trợ giúp của TS. Trần Đức Anh Sơn, vừa được tuyển chọn thành tập Luận bàn thế sự dày gần 500 trang khổ lớn (NXB Đà Nẵng & Công ty Tao Đàn Thư Quán - 2021).
Luận bàn thế sự gồm 125 bài được viết vào nhiều thời điểm khác nhau, từng đăng trên các báo, tạp chí và trên Facebook của tác giả. Với nội dung rất phong phú, không dễ phân loại, nhưng để bạn đọc dễ theo dõi, TS. Trần Đức Anh Sơn (người biên soạn và tổ chức in) đã tạm phân thành 5 chủ đề: Theo dòng thời sự, Góc nhìn sử học, Bàn về giáo dục, Minh triết Đông - Tây, Nhân vật thời đại.
Mỗi bài viết có nội dung riêng, nhưng trong Lời bạt cuốn sách của TS sử học Nguyễn Khắc Thái - bạn đồng môn khóa 18 khoa Sử - Đại học Tổng hợp Hà Nội, học trò của những tên tuổi như Trần Quốc Vượng, Hà Văn Tấn, Đinh Xuân Lâm…, cho rằng, chính phẩm chất, phong cách nhà khoa học lịch sử Hà Văn Thịnh đã đem đến giá trị cho hàng loạt bài viết của anh. Phẩm chất đó là “Hà Văn Thịnh đi tìm cái mâu thuẫn, cái nghịch lý, cái trớ trêu mà lịch sử đã trải qua như là một thử thách sức chịu đựng của con người […], tìm cách lật mặt trái của lịch sử để chỉ trích, để phê phán, góp phần hoàn thiện bức tranh toàn cảnh của lịch sử […] dấn thân đi tìm sự khác biệt khoa học bằng cách xác lập tư duy hệ thống để thoát ra khỏi những ám ảnh của lối tư duy sự kiện…”.
[...]
Đọc Luận bàn thế sự của Hà Văn Thịnh, tôi hình dung sẽ có độc giả đang sốt sắng viết phản biện. Tác giả đã ở một thế giới khác, nhưng hẳn sẽ rất vui vì người làm khoa học chân chính luôn mong đợi được phản biện. Chỉ có như thế, chân lý mới thật sự sáng tỏ.
(Nguyễn Khắc Phê)