Danh sách sản phẩm

John Dewey Về Giáo dục

Tác giả: John Dewey
Dịch giả: Phạm Tuấn Anh
Nhà xuất bản: NXB Trẻ
Hình thức bìa: Bìa mềm
Trọng lượng (gr):710
  • Giá bìa: 196.000 đ
  • Tại Sách Khai Tâm: 156.800 đ
  • Tiết kiệm: 39.200 đ (20%)

Giá trị & dịch vụ cộng thêm:

  •  Bookmark miễn phí
  • Giao hàng miễn phí cho đơn hàng từ 200.000 đ (nội thành HCM) và từ 500.000 đ (ngoại thành HCM/ Tỉnh) 
  • Với mỗi 90k trong đơn hàng, quý khách được tặng 1 
  • Bao đọc sách hay, đổi ngay nếu dở (chi tiết)
  •  Bao sách miễn phí nếu có yêu cầu
Chúng ta đã sang thế kỷ thứ 21 – còn John Dewey thì đã nằm khá xa hoặc quá xa rồi trong quá khứ: ông sinh năm 1859 và mất năm 1952 (cách nay ba phần năm thế kỷ!). Các trước tác của ông đã được xuất bản cách nay gần một trăm năm!. Từ đó tới nay, bao nhiêu nước đã chảy dưới chân cầu, như người ta thường nói. Ngay cái “nghiệp danh” của John Dewey cũng dài dòng: đến bây giờ, người ta vẫn phải vừa gọi tên vừa giảng giải cái danh cho ông: nhà triết học chuyên nghiên cứu tâm lý học thực hành và chuyên về sư phạm chứ không gọi theo “chuyên nghiệp hẹp” như về sau đối với Jean Piaget (1896-1980), Lev Vygotski (1896-1934), Howard Gardner (sinh 1943) …những người chỉ một danh xưng thôi là đủ: nhà tâm lý học

Sở dĩ vậy, có lẽ là vì bản thân sự nghiệp của John Dewey dường như vẫn còn nằm ở thời kỳ quá độ từ lúc tâm lý học mới tách được ra khỏi triết học để tự đứng một mình thành một bộ môn khoa học độc lập. Thế nhưng, dù ở vị trí chuyển tiếp đó, dù sự nghiệp tâm lý học của ông vẫn chưa sang giai đoạn hoàn toàn thực nghiệm để có thể đàng hoàng đi trong đội ngũ tâm lý học nhận thức – tâm lý học phát triển, sự nghiệp của John Dewey vẫn được đánh giá cao, vì sao vậy? Đó là nhờ tư tưởng triết học dắt dẫn các tác phẩm của Dewey mà cho tới tận hôm nay, khi đã sang thế kỷ 21, nó vẫn giữ đầy đủ giá trị. 

Tư tưởng đó là gì? Ngay trong chương đầu tiên của Dân chủ và Giáo dục (được trích đăng một chương trong cuốn sách này), một tư tưởng đã lóe sáng; dựa trên những căn cứ không mới nhưng lại tương thích với thực tại thế kỷ 21 chúng ta, Dewey suy tư về vấn đề các xã hội càng ngày càng trở nên phức tạp, mà chính vì sự phức tạp đó nên phải suy tư về hệ thống giáo dục. Các xã hội càng ngày càng biến đổi nhanh lên, do đó mà có nguy cơ ngày càng cao xuất hiện cái khoảng cách giữa các tri thức muốn truyền đạt tới trẻ em và thực tiễn cuộc sống ở chính những xã hội đang biến đổi nhanh chóng ấy. Dewey cho thấy toàn bộ các tương tác xã hội được tạo ra đối với người học – từ đó mà có kết luận đầu tiên rằng người học sẽ càng học giỏi hơn nếu được tham gia vào sự vận hành của môi trường sống. Vai trò của một hệ thống giáo dục tử tế là tạo ra ở trẻ em cái ước vọng được không ngừng thay đổi tiến bộ và hệ thống giáo dục tử tế phải làm công việc cung cấp phương tiện cho sự tiến lên không ngừng đó.

Triết học giáo dục của Dewey chống lại những mục tiêu giáo dục làm cho thầy và trò bị “đứng im một chỗ” thay vì cùng chuyển động. Một nền giáo dục chỉ chăm chăm vào những mục tiêu cố định, cả thầy lẫn trò sẽ nhào vào một khung cảnh xã hội và lịch sử bất biến – chính cái khung cảnh, cái môi trường rất sớm bị lạc hậu so với những biến chuyển của cuộc sống thực. Mặt khác, nói theo một góc độ tích cực, thì những mục tiêu giáo dục cho một con người nhất thiết phải kết hợp được một cách nhuần nhuyễn sự phát triển văn hóa của cá nhân với sự phát triển của xã hội trên những phương diện tích cực của nó. 

Dewey cũng quan tâm tới phương diện dạy học của người thày. Ông lưu ý (như một sự phê phán) rằng từ thời cổ đại Hy Lạp, việc dạy học chú trọng vào suy lý về lý thuyết chứ không tập trung chú ý vào trải nghiệm thực tiễn. Ông chứng minh rằng sự tiến triển của bản thân các môn khoa học là cả loạt trải nghiệm trong tiến trình con người thu nạp các hiểu biết. Do đó Dewey nghiêng về cách dạy học ở đó người học giáp mặt với một vấn đề có thực từ đó công việc học là công việc hoạt động và gắn với một thực tại xã hội – cái điều ông gọi bằng nền sư phạm hành dụng. 

Đối với các giá trị của riêng từng cá thể người, có lẽ Dewey là người đầu tiên tuyên ngôn về giá trị cá nhân. Tuy rằng những giá trị mang tính cá nhân này cũng được coi trọng trong những nền giáo dục cổ truyền, nhưng chỉ khi nào chúng “phù hợp với công dụng xã hội” mà thôi. Với Dewey, ông đặt vị trí con người cá nhân trong trung tâm của một xã hội dân chủ đi tìm sự thay đổi tiến bộ không ngừng cho chính mình. Tính đạo đức của một nền giáo dục theo Dewey là ở chỗ nó giúp học sinh phát triển các năng khiếu cá nhân và có năng lực thực hiện được những trách nhiệm cá nhân trước xã hội.

Dewey là người đầu tiên chống lại một kiểu nhà trường học sinh nhại lại những lời giảng của thày giáo. Học sinh (và giáo viên) cùng nhau tham gia vào những nhiệm vụ xã hội theo phương thức nhà trường – một phương thức đặc biệt có nhiệm vụ tổ chức các hoạt động của học sinh trong vai trò hiệp tác với người dạy. Dân chủ là như vậy. 

Triết học hành dụng của John Dewey được vận dụng xuyên suốt mọi chủ đề liên quan đến giáo dục. Nhưng có thể thấy rõ nhất sự vận dụng này ở trong mục tiêu giáo dục : đào tạo các thói quen tư duy. Các tiến trình dạy học được tổ chức hợp nhất và hài hòa tập trung vào việc tạo ra những thói quen tư duy cho người học. Ta có thể nói mà không sợ sai rằng tư duy chính là phương pháp trải nghiệm mang tính giáo dục (educative experience). Những phương diện cơ bản của phương pháp dạy học do đó cũng đồng nhất với những phương diện cơ bản của phương pháp tư duy. Trước hết người học cần phải có một tình huống đích thực để mà trải nghiệm, sao cho có được một trường hoạt động liên tục được chính người học quan tâm; tiếp đó, người học phải được đặt trước một vấn đề đích thực nảy sinh từ chính tình huống đó như một kích thích cho tư duy; ba là, người học có trong tay những thông tin cần thiết cho việc giải quyết vấn đề; bốn là, những điều kiện đó gợi ra được cho người học các giải pháp khiến người học có trách nhiệm tự tìm ra theo một trật tự liên tục; và năm là, người học có cơ hội thử thách các ý tưởng của mình khi đem áp dụng chúng sao cho chính bản thân người học thấy mọi điều sáng tỏ hơn nhờ thấy được giá trị của những sản phẩm của mình.

Tuyển tập John Dewey về giáo dục được chia thành những chủ đề lớn như Triết học và Giáo dục; Đạo đức và Giáo dục; Mỹ học và Giáo dục; Khoa học và Giáo dục; Tâm lý học và Giáo dục; Xã hội và Giáo dục; những Nguyên tắc Sư phạm. Tùy theo chuyên môn và mối quan tâm cụ thể, độc giả có thể đọc thẳng vào bất kỳ chương nào của cuốn sách. Song, thiết nghĩ chương đầu tiên của cuốn sách – Triết học và Giáo dục – có lẽ cung cấp hiểu biết nền tảng triết học của John Dewey để giúp độc giả có thể hiểu kỹ các chương khác của cuốn sách. 

Xin trân trọng giới thiệu bản dịch tuyển tập những bài viết liên quan đến giáo dục của John Dewey có thể rất cần cho những nhà giáo dục đang suy tư về một cuộc Chấn hưng giáo dục thực sự của dân tộc ta trong thế kỷ thứ 21 này.

Dẫn nhập

John Dewey ve giao duc, sach khai tam

Những ý kiến trong bài giới thiệu này mang tính mô tả chứ không có tính phê bình, và có tính phân tích hơn là dựa trên lịch sử. Người ta đã viết rất nhiều về hoàn cảnh xã hội và bối cảnh triết học trong đó Dewey đã trưởng thành, và ông đã phản ứng lại nó rất quyết liệt. Việc sớm được đào tạo về triết học lương tri của Scotland ở đại học Vermont và khi là sinh viên tại đại học Johns Hopkins được làm quen cái nhìn động [dynamism] và khái niệm tính liên tục [continuity] ở các chủ thuyết ảnh hưởng từ Hegel là những sự ảnh hưởng đầu tiên nuôi dưỡng tư tưởng của ông. Ảnh hưởng của suy luận biện chứng đã không bao giờ rời bỏ ông, còn “tính tôn giáo rỗng tuếch” của triết học Scotland là điều mà không lâu sau đó ông đã chống lại. Ông học từ William James những nguyên tắc của môn tâm lý học chức năng mới mẻ; học ở Charles Sanders Peirce cái cơ cấu kiểu Darwin về sự thách thức, đáp lại thách thức, sự bị kích thích và sự nghi hoặc mà sau này chúng sẽ làm thành cơ sở cho thuyết tra vấn của ông [theory of inquiry]; học ở George Herbert Mead tầm quan trọng của môn tâm lý học xã hội mới ra đời.
 
Đó là những ảnh hưởng tích cực, nhưng ảnh hưởng lớn hơn có lẽ lại là những “điều kiện tiêu cực” được ông thấy ở khắp quanh ông. Đứng đầu là “thuyết duy tâm muốn ói mửa” của triết học hình thức mà tư tưởng của Josiah Royce là đặc trưng. Dưới sự ảnh hưởng của thuyết Darwin xã hội và Phúc âm về sự giàu có, ông đã nhận ra trong lĩnh vực chính trị nhiều bằng chứng về một khuynh hướng thờ ơ, bóp méo và che giấu những vấn đề hơn là giải quyết chúng. Ông thấy rằng tâm lý học vẫn tiếp tục duy trì học thuyết tâm lý học khả năng và thuyết chia cắt nhị nguyên tinh thần – thân xác. Song những sự kém cỏi bi kịch nhất được ông thấy ở ngay trong bản thân nhà trường. Bởi lẽ ở trong nhà trường, ở trong cách làm thực tế của nhà trường, ông đã nhìn thấy một sự xúc phạm toàn bộ lương tri vì lợi ích của việc tiếp tục duy trì một lý luận đã hoàn toàn không phù hợp và lỗi thời. Hoàn cảnh thực tế này đã được Lawrence Cremin mô tả rất kỹ trong cuốn sách viết về lịch sử của trào lưu tân-giáo dục. Một xã hội hiện đại phức tạp và mới mẻ đang xuất hiện, xã hội ấy là kết quả của sự di cư, sự bùng nổ dân số và sự đổi thay xã hội quyết liệt. Ấy vậy mà nhà trường vẫn hoàn toàn không được chuẩn bị để đáp ứng những thách thức của xã hội kiểu mới này. Ông đã đối mặt, đánh giá và phê phán tình trạng này hầu như ngay từ khi bắt đầu sự nghiệp của mình. Và chính vấn đề nói trên [của nhà trường] đã gợi ý ông sớm phát triển những nguyên tắc sư phạm của mình, chúng được ông phát biểu trong Tín điều sư phạm của tôi [My Pedagogic Creed] vào năm 1897 (được in lại trong cuốn sách này). Những nét chủ yếu trong giải pháp của ông vẫn tiếp tục được giữ nguyên, mặc dù trong giai đoạn cuối sự nghiệp của ông chúng đã trở nên mềm mỏng hơn khi sự tranh luận đã bớt căng thẳng.

Mục lục

Sách giáo dục - “Tướng tiên phong” trong công cuộc chấn hưng giáo dục

Góp phẩn hiểu John Dewey

John Dewey, xin cảm ơn ông!

Lời cảm ơn

Lời tựa

Lời giới thiệu

I. TRIẾT HỌC VÀ GIÁO DỤC

Nhu cầu về một triết học giáo dục

Mối quan hệ giữa khoa học và triết học như là cơ sở của giáo dục

II. ĐẠO ĐỨC HỌC VÀ GIÁO DỤC

Những điểu kiện lô-gich của một sự luận bàn khoa học về đạo đức

Bản tính con người và ứng xử

Bản chất của mục tiêu

Tự do là gì?

Mục đích và giá trị

Miền liên tục của mục đích-phương tiện

Những nguyên tắc nền tảng của giáo dục đạo đức

III. MỸ HỌC VÀ GIÁO DỤC

Tư duy xúc cảm trong lô-gich và hội họa
Tính cá nhân và kinh nghiệm

IV. KHOA HỌC VÀ GIÁO DỤC

Nền giáo dục tiến bộ và khoa học giáo dục

Khoa học như là nội dung và như là phương pháp
V. TÂM LÝ HỌC VÀ GIÁO DỤC

Tâm lý học có thế làm gì cho người thầy?
Tại sao mục tiêu của giáo dục phải là tư duy phản tư
Những điều kiện nhà trường và sự rèn luyện tư duy
Quá trình và sản phẩm của hoạt động tư duy: Quá trình tâm lý và hình thức lô-gich

Mối quan hệ giữa hứng thú và sự rèn luyện ý chí

VI. XÃ HỘI VÀ GIÁO DỤC

Nền dục Mỹ và văn hóa
Nhà trường và xã hội

VII. NHỮNG NGUYÊN TẲC SƯ PHẠM

Mối quan hệ giữa lý thuyết và thực hành trong giáo dục
Trẻ em và chương trình học

Bản chất của nội dung

Sự tổ thức nội dung theo cách tiến bộ

Bản chất của phương pháp
Tình hình của giáo dục trung học
Cách để thoát khỏi tình trạng lộn xộn trong giáo dục
Tín điều sư phạm của tôi

Cảm nhận từ độc giả

Sách cùng tác giả

Có thể bạn quan tâm

Mời bạn thảo luận hoặc đánh giá về sản phẩm này