Chú chó nhìn thấy gì là tập hợp của 19 bài báo mà tác giả đã viết trên tờ The New Yorker trong suốt nhiều năm qua về đủ thứ chủ đề xã hội học. Tôi cũng chưa bao giờ nhìn thấy tờ báo này nhưng chắc nó phải dày lắm vì 19 bài này đều khá dài nếu xét trên tiêu chuẩn của các bài báo thong thường nên có lẽ là đã được đăng nhiều kỳ hoặc phải đăng trên một tờ báo dày dặn.
Chủ đề của 19 bài tạm có thể chia làm 3 phần (dù vẫn còn khập khiễng):
Phần 1: Viết về những thiên tài bé nhỏ trong đời thường. Đây là phần cung cấp nhiều thông tin tuy không thật cần những khá thú vị như: Vì sao chỉ có một nhãn hiệu tương cà Heinz, các chú chó nghĩ gì, sức khỏe phụ nữ với thuốc tránh thai (Đề tài này quá cao xa tôi không dám bình luận gì mà nhường cho những cao luận từ chiemphong, QuynhNhu hay TrinhNguyễn vậy)…
Phần 2: Viết về những luận thuyết tiên lường và chẩn đoán cuộc sống / con người. Tác giả đặt ra các giải pháp cho câu hỏi làm sao giúp đỡ người vô gia cư, giảm khói thải xe hơi, tìm lý giải cho sự khác biệt của bí ẩn và câu đố, làm sao để kết nối các mảnh thông tin rời rạc thành một bức tranh toàn cảnh…
Phần 3: Viết về cách chúng ta đánh giá con người. Đây là phần tôi đọc đầu tiên dù nó nằm cuối sách bởi sự lý thú trong đề tài. Làm sao để đánh giá sự phù hợp với một vị trí làm việc của một ứng viên, chúng ta biết gì sau khi phỏng vấn một người xin việc, cách sử dụng các tài năng trong một công ty, so sánh một thiên tài muộn màng với thiên tài nở sớm…
Tác giả Malcolm Gladwell thật ra chả đưa ra ý tưởng gì mới. Ông cũng tự nhận như thế trong bài Của đi mượn ở phần 2. Có điều ông am hiểu và viện dẫn về đủ thứ đề tài nghiên cứu về xã hội học mà người Phương Tây (chủ yếu là Mỹ) đã tiến hành. Đọc những cuốn sách của Gladwell, tôi cứ tự hỏi đủ thứ viện nghiên cứu xã hội học nọ, trung tâm chuyên ngành kia của nước ta đã và đang làm gì suốt mấy mươi năm qua. Với những kết luận và các phát hiện mà các nghiên cứu này mang lại, tác giả soi rọi một cái nhìn mang tính khoa học vào các vấn đề thường nhật như về người vô gia cư, về công tác tình báo thời hậu chiến, về cách chẩn đóan y khoa trong nhũ ảnh, về cách phỏng vấn và tuyển dụng, về cách dùng những tài năng v.v… và v.v…. Điều này làm cho người đọc tìm thấy những sự thích thú mới trong những đề tài xưa cũ quanh mình.