Tài năng là một từ được nhắc đến trong rất nhiều bối cảnh khác nhau; đặc biệt là nó thường xuyên được sử dụng để nói về những người nổi tiếng trong nghệ thuật, trong thể thao, trong kinh doanh, trong học tập và nghiên cứu… Mặc dù vậy, khái niệm này tương đối khó nắm bắt vì nó thiếu những đặc trưng cụ thể.
Với tác phẩm Mật mã tài năng, Daniel Coyle, một nhà báo có sách bán chạy nhất (theo bình chọn của tờ New York Times) sẽ cung cấp cho các bạn - những học sinh, sinh viên, các bậc phụ huynh, giáo viên, huấn luyện viên và những doanh nhân - những cách thức mới để nhận diện bản chất đích thực của tài năng. Cuốn sách mang tính cách mạng này cũng sẽ chỉ cho các bạn thấy tài năng được ươm trồng bằng cách khai thác một cơ chế hoạt động của bộ não - mới được phát hiện - như thế nào. Rồi từ đó, nó cung cấp những công cụ giúp các bạn phát huy tối đa tiềm năng của bản thân mình và của cả những người khác nữa.
Daniel Coyle đã đi nhiều nơi trên thế giới để nghiên cứu và giải mã tài năng, một lĩnh vực thu hút rất nhiều nhà nghiên cứu cũng như những người muốn làm cho tài năng nở rộ. Ông cũng đã đến thăm các phòng thí nghiệm thần kinh học hiện đại - nơi đang nghiên cứu về myelin - và trao đổi với các nhà khoa học.
Các phát hiện mà Coyle đã tìm ra dường như có vẻ không mang tính đột phá lắm, nhưng quá trình giải mã tài năng của Coyle có sức hấp dẫn thật kỳ lạ, đặc biệt là những câu chuyện ông đã thu thập được từ cuộc hành trình đến những cái nôi tài năng của thế giới: từ đội bóng chày ở một hòn đảo nhỏ bé trên vùng biển Ca-ri-bê cho đến một học viện âm nhạc bị lãng quên ở vùng núi Adirondacks của tiểu bang New York, từ các nghiên cứu trường hợp về những cầu thủ bóng đá giỏi nhất thế giới, những tên cướp nhà băng khét tiếng, cho đến những nhạc công vĩ cầm, phi công chiến đấu, ca sĩ, vận động viên trượt ván…
Dựa trên những kết quả nghiên cứu thần kinh học hiện đại và nghiên cứu trực tiếp ở những cái nôi tài năng đó, Coyle đã xác định được ba yếu tố cho phép phát triển tài năng và tối ưu hóa hiệu quả hoạt động của con người trong thể thao, nghệ thuật, âm nhạc, toán học, hoặc bất cứ lĩnh vực nào. Đó là:
• Tập luyện sâu: Mọi người đều biết rằng thực tế là chìa khóa để thành công. Nhưng cái mà mọi người chưa biết là có một dạng tập luyện cho phép tăng tốc độ đạt được kỹ năng lên gấp mười lần so với tập luyện thông thường.
• Đánh lửa: Chúng ta cần một chút động lực để bắt đầu. Nhưng cái gì thật sự phân biệt thành công với thất bại? Có một thứ cao hơn sự cam kết - đó là niềm đam mê, được một «tín hiệu điều khiển căn bản» kích hoạt - sẽ sản sinh ra ham muốn sâu thẳm trong tâm thức của chúng ta. Vấn đề là cần biết cách làm thế nào để tạo ra những tín hiệu kích hoạt, giúp bạn thắp lên niềm đam mê, khiến nó trở thành chất xúc tác mạnh mẽ để phát triển kỹ năng.
• Cách huấn luyện bậc thầy: Khám phá những bí quyết của các giáo viên, giảng viên, huấn luyện viên hiệu quả nhất trên thế giới; khám phá bốn đức tính cho phép họ - «những người nói thầm đầy tài năng» - đốt cháy lên niềm đam mê, truyền cảm hứng cho tập luyện sâu và mang lại kết quả tốt nhất cho học trò của mình.
Ba yếu tố nói trên sẽ cùng nhau làm việc với bộ não của bạn để hình thành myelin - một vi chất thần kinh, một chất trơ cách điện cho các tế bào não - và lượng myelin trong não nói lên tốc độ và độ chính xác của các hành động và suy nghĩ của bạn. Các nhà khoa học cho rằng myelin là nền tảng của mọi sự vĩ đại; trong thực tế, nó là bí quyết để có được các kỹ năng thành thục. Lượng myelin trong não không cố định từ khi con người được sinh ra, mà nó phát triển. Và cũng giống như bất cứ những gì có thể phát triển, nó cũng có thể được chúng ta ươm trồng và nuôi dưỡng. Những nghiên cứu mới đã tiết lộ thêm nhiều điều thú vị về nó, nhưng điều thú vị nhất là myelin luôn phát triển để thích ứng với các hoạt động của con người, và chúng ta có thể kiểm soát nó.
Cuốn Mật mã tài năng của Coyle cho thấy những cơ chế - đơn giản nhưng cực kỳ mạnh mẽ - mà thông qua đó con người đạt được kỹ năng: Tập luyện sâu, Đánh lửa và Cách huấn luyện bậc thầy để myelin có thể phát triển nhanh nhất. Kết hợp các phân tích rõ ràng, mạch lạc với các ví dụ sinh động về những con người bình thường đã đạt đến sự vĩ đại, cuốn sách không chỉ thay đổi cách bạn suy nghĩ về tài năng, mà còn giúp bạn vận dụng những kiến thức và công cụ hữu hiệu để biến những tiềm năng của mình thành tài năng đích thực.
Trần Mạnh Cung